DETERMINIZM

Determinizm, pochodzący od łacińskiego słowa „determinare” oznaczającego „określić” lub „ustalić”, to filozoficzna doktryna głosząca, że wszystkie zdarzenia w przyrodzie, a także ludzkie decyzje i działania, są spowodowane przez ściśle określone przyczyny poprzedzające te wydarzenia.

W rzeczywistości determinizm zakłada, że wszystko, co się dzieje, wynika z łańcucha przyczynowo-skutkowego, natomiast koncepcja wolnej woli jest odrzucana jako iluzoryczna. Oznacza to, że nawet pozornie spontaniczne decyzje i zachowania ludzkie są wynikiem wcześniejszych warunków i nie mogą być zupełnie niezależne od nich.

W kontekście filozoficznym determinizm stanowi jeden z kluczowych punktów spornych między różnymi nurtami myślowymi, takimi jak determinizm naukowy, filozofia wolnej woli czy metafizyka. Dla niektórych jest to przekonanie o charakterze empirycznym, oparte na prawach przyrody, podczas gdy dla innych jest to głębsza kwestia dotycząca natury rzeczywistości i ludzkiego bytu.

Słowo „determinizm” może być także używane w kontekście psychologii, socjologii czy etyki, gdzie odnosi się do różnych aspektów wpływu warunkującego zachowanie ludzi oraz społeczeństw. Warto podkreślić, że determinizm nie musi być traktowany jako dogmatyczna doktryna, ale jako perspektywa interpretacyjna nadająca sens różnym zjawiskom i wydarzeniom.